روش های نوین ناحیه بندی فضاهای جغرافیایی با هدف شفاف سازی زوایای پنهان در برنامه ریزی توسعه ناحیه ای صورت گرفت. تحلیل فضایی با لحاظ دیدگاه غالب مطالعات ناحیه ای در همگونی، فشردگی و برابری درونی و تمایز برون ناحیه ای امکان پذیر می شود. به طور معمول ناحیه بندی به واسطه شاخص های متعدد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی صورت گرفته است. اما در این مقاله عوامل ارزشی و هنجاری برای تعیین درجه توسعه یافتگی ناحیه در اولویت قرار گرفتند. بازاندیشی، تفکر و خلاقیت از ویژگی های پارادایم ارزشی هنجاری از مکتب آرمان باوری است. در این روش ها از اصول میان رشته ای نظیر اصول مثلثات و قوانین علمی محیط زیست استفاده شده است. روش تحقیق نیز ترکیبی از روش های بنیادی و میان رشته ای است. بر اساس نتایج تحقیق، سه روش نوین قطب بندی فضای ارزشی هنجاری، جبهه بندی فضا و ناحیه بندی مثلثاتی فضا کشف شدند. در این روش ها بر رویکردهای عمده «بیشینه سازی عوامل مثبت، سازنده و پیشرو»، «کمینه سازی عوامل منفی، مخرب و بازدارنده» و «میانه گرایی» تاکید شد. همچنین چهار منطقه و هشت ناحیه طراحی شدند. منطقه I (1 و 5) با سطوح پیشرو سازنده حائز درجه مطلوبیت و توسعه یافتگی است. منطقه II (2 و 6) با سطوح سازنده–بازدارنده بر توقف توسعه و امکان تحول دلالت دارد. منطقه III (3 و 5) با سطوح بازدارنده–مخرب حائز درجه نامطلوب و توسعه نیافته است. منطقه IV (4 و 8) د رکشاکش با سطوح مخرب پیشرو بر رکود و سکنی در فضاهای جغرافیایی دلالت دارد.

در تقاطع­­های راست گوشه سه شاخه یا چهار شاخه کانال­های روباز، مطالعه جدایی جریان بسیار حائز اهمیت می­باشد. برخی پارامترهای موثر در این زمینه نسبت دبی ورودی و عمق جریان می­باشد که در این تحقیق تاثیر نسبت دبی ورودی و نسبت ارتفاع سرریزها (عمق جریان) در الگوی جریان و ابعاد ناحیه جداشدگی به صورت عددی شبیه­سازی شده است. بررسی نتایج مدل عددی نشان داد که مدل k-ω بیشترین مطابقت را با نتایج آزمایشگاهی دارد، به طوریکه میزان خطای شبیه­سازی کمتر از 20% بود. ابعاد ناحیه جداشدگی در کانال­­های اصلی و فرعی با نسبت دبی ورودی رابطه مستقیم داشت. همچنین با افزایش ارتفاع سرریزهای خروجی، عمق جریان افزایش یافت و منجر به کاهش ابعاد ناحیه جداشدگی شد. مطابق نتایج عددی، ابعاد ناحیه جداشدگی در راستای قائم از کف کانال به سطح آب افزایش یافت، به­طوری­که برای نسبت دبی 6/0 و نسبت ارتفاع سرریز 377/0، طول ناحیه جداشدگی در کف کانال، فاصله 1/0 متر از کف و در سطح آب به ترتیب در حدود 60 سانتیمتر، 75 سانتیمتر و 85 سانتیمتر بود. بنابراین از سطح آب به سمت کف کانال طول ناحیه جداشدگی در حدود 29% کاهش یافت.

در ناحیه خلخال با توجه به اقلیم نیمه خشک و مدیترانه ای و پراکندگی عوامل طبیعی، میزان جمعیت و ساختار اقتصادی در استقرار و توزیع سکونتگاه های روستایی، نقش دارد و عملکرد فعالیت اقتصادی مبتنی بر بهره کشی از زمین به ویژه زراعت، باغداری و دامداری و دست رسی به منابع طبیعی بخصوص، آب، خاک و مراتع تعیین کننده بوده است. عوامل اجتماعی و اداری، بر جمعیت پذیری و ثبات روستاهای ناحیه تاثیر گذاشته و بر اساس تحلیل رگرسیونی رابطه بین جمعیت و میزان برخورداری از انواع خدمات بسیار قوی و معنی دار است. تحت تاثیر عوامل اقتصادی نوعی رابطه سلسله مراتبی برای دست رسی به خدمات بیش تر و سطح برتر از روستاهای کوچک به بزرگ و از روستاهای بزرگ به روستا - شهرها و شهر کوچک در ناحیه وجود دارد. سطوح مختلفی از سلسله مراتب از حداقل سه سطح در بخش مرکزی خلخال (پیرامون شهر خلخال) تا حداکثر پنج سطح در سایر بخش های ناحیه قابل تشخیص است و سلسله مراتب موجود در توزیع روستاها و امکانات آنها در سطح ناحیه ناهمگون و ناقص است. با توجه به امکانات و تنگناهای ناحیه به نظر می رسد که در صورت برنامه ریزی و سرمایه گذاری های لازم، مرتفع نمودن تنگناهای ناحیه و با بهره گیری از امکانات و قابلیت های آن می توان این ناحیه را به عنوان یکی از کانون های زیستی استان اردبیل و کشور فعال نمود تا ضمن کاهش مهاجرت های بی رویه از ناحیه و کاهش رشد طبیعی جمعیت به نگهداشت و جذب جمعیت در سکونتگاه های شهری و روستایی ناحیه کمک کرد. الگوی پیشنهادی ارائه انواع خدمات بر اساس سلسله مراتب جغرافیایی و فضایی صورت گرفته است، به طوری که روستا (شامل، روستاهای بسیار کوچک، کوچک، متوسط و بزرگ) به عنوان کوچک ترین و ناحیه بزرگ ترین واحد جغرافیایی مورد توجه بوده و زیر منظومه روستایی، منظومه روستایی و خرده ناحیه نیز بین این دو واحد واقع شده اند.

نقش ویژه جغرافیای سیاسی، سازماندهی فضا در سطح ملی، ناحیه ای و محلی است. در مورد ایران، چگونگی سازماندهی سیاسی فضای دورن کشوری، در مرحله نخست از ویژگی های جغرافیایی آن تاثیر می پذیرد و در مرحله بعد، تابع نوع نظام سیاسی حاکم بر این کشور است. بررسی فضای جغرافیایی کشور ایران، ویژگیهایی مانند تکثر، تنوع و تعدد کارکردهای محیطی و عملکردهای گروههای انسانی را نمایان می سازد. این مسئله منجر به شکل گیری حوزه فرهنگ های متعددی در دوران این فضا شده که یکپارچگی سرزمینی و وحدت ملی را با مشکل روبرو می سازد. برای رفع این مشکل به نظر می رسد که "نظام سیاسی ناحیه ای" که هم اکنون در کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می گیرد، ضمن هدف قرار دادن وحدت ملی، موجبات مشارکت تمامی آحاد را در یک روند تعاملی برای توسعه سیاسی فراهم می سازد. در "نظام سیاسی ناحیه ای" ضمن حفظ اقتدار دولت مرکزی، با اعطای پاره ای اختیارات محلی، مشخص و نسبی به واحدهای دورن کشوری (استانها)، گروههای قومی مختلف می توانند در برخی امور مربوط به محل خویش، فارغ از دخالت مستقیم دولت مرکزی تصمیم گیر و مجری باشند. هرچند در امور حساس و ملی تابع نظرات و تصمیمات دولت مرکزی باقی می مانند.  

تخریب منابع جنگلی و مراتع طبیعی کشور دارای عوامل گوناگونی است و پیامدهای نامطلوب اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در بردارد. هدف اصلی مقاله حاضر آن است که با تکیه براطلاعات اسنادی و مطالعات محلی، تخریب منابع جنگلی ایران را از منظر مفهوم منابع در رویکرد رابطه ای با تکیه بر ناحیه نمونه فومنات تبیین نماید و به این سیوال پاسخ دهد که از منظر مفهوم منابع در رویکرد رابطه ای چه عواملی در تخریب منابع جنگل های طبیعی کشور اثرگذارند. از مجموعه یافته های تحقیق چنین استنباط می شود که در متن اجتماعی مورد بحث، ترکیب منابع دارای تعاملاتی بوده اند که کاربری منابع مادی را به سوی کاربرد منابع در سیستم سنتی به پیش رانده است. در متن جامعه مورد مطالعه، تعاملات منابع طبیعی، دانش، قدرت و سرمایه اجتماعی به گونه ای بوده است که می توان اذعان داشت. تعاملات پیچیده، خلاقانه و نوآورانه شومپیتری جایگاهی نداشته و ندارد.

منطقه مورد مطالعه با مساحت حدود 1000 هکتار در بخش شرقی شهرستان آشتیان (استان مرکزی) و در محدوده ارتفاعی 2300 تا 2600 متر از سطح دریا واقع شده است. مقدار بارش سالانه 339 میلیمتر و متوسط دمای سالانه، 11.5 درجه سانتیگراد است. در این مطالعه فلورستیکی، تعداد 130 گونه متعلق به 32 تیره و 96 جنس شناسایی گردید. بیشترین تعداد گونه ها متعلق به تیره های Asteraceae (19 گونه)، Fabaceae (13 گونه)، Poaceae و Apiaceae (هر کدام با 12 گونه) و گونه های همی کریپتوفیت با 52.30 درصد، از فراوان ترین اشکال زیستی منطقه و پس از آن گونه های تروفیت و ژئوفیت به ترتیب با 21.5 و 10.8 درصد در رتبه بعدی قرار گرفتند. در بررسی پراکنش جغرافیایی، میزان 78.5 درصد گونه ها به ناحیه ایران - تورانی تعلق دارد.